Dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng là một công trình khoa học kết tinh trình độ lý luận, tầm cao trí tuệ của toàn Đảng; thể hiện niềm tin và khát vọng của cả dân tộc, phản ánh những quy luật khách quan, xu thế vận động mới của đất nước, là “ngọn đuốc soi đường” cho toàn dân tộc trong giai đoạn phát triển mới.
Ngay từ chủ đề Đại hội, chức năng thế giới quan, phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đã giúp Đảng ta tổng kết thực tiễn, khái quát và tìm ra quy luật tất yếu của giai đoạn phát triển mới, kỷ nguyên phát triển mới của dân tộc - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Trong Dự thảo Báo cáo chính trị tại Đại hội lần thứ XIV, kết hợp nhuần nhuyễn giữa nghiên cứu lý luận với tổng kết thực tiễn được thể hiện qua khái quát năm bài học kinh nghiệm qua 5 năm thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII. Đây là những bài học thể hiện những nhận thức mới của Đảng trên các lĩnh vực, vừa có ý nghĩa tổng kết việc nghiên cứu, vận dụng lý luận vào chỉ đạo thực tiễn trong một giai đoạn từ 2020 - 2025. Cùng với đó, trong Dự thảo Báo cáo chính trị, còn rút ra 5 bài học kinh nghiệm mang tầm lý luận về đường lối đổi mới, vừa phản ánh đúng nhu cầu của thực tiễn vừa có giá trị chỉ đạo thực tiễn.
Về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam là một nội dung rất lớn, phong phú và phức tạp, đòi hỏi phải nghiên cứu kỹ lưỡng, vận dụng sáng tạo lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Đặc biệt thường xuyên tổng kết thực tiễn một cách nghiêm túc, từ đó mới tránh được những sai lầm trong lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện công cuộc đổi mới. Thực tiễn qua 40 năm đổi mới, nhiều vấn đề thực tiễn được Đảng ta tổng kết, tiếp tục hoàn thiện lý luận về đường lối đối mới và con đường đi lên xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta. Trong tóm tắt Dự thảo Báo cáo tổng kết một số vấn đề lý luận và thực tiễn về công cuộc đổi mới theo định hướng xã hội chủ nghĩa trong 40 năm qua ở Việt Nam, đã tổng kết nhiều nội dung quan trọng, trên các mặt: Xây dựng, phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa Việt Nam; xây dựng, phát triển nền văn hóa, con người Việt Nam; về phát triển khoa học và công nghệ, giáo dục và đào tạo gắn với đổi mới sáng tạo; về thực hiện chính sách xã hội và quản lý xã hội; về xây dựng và phát triển con người; xây dựng hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam; xây dựng, phát triển quốc phòng, an ninh, đối ngoại; xây dựng chỉnh đốn Đảng; xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, hoàn thiện nền dân chủ xã hội hội chủ nghĩa, xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc… Đây là cơ sở khoa học, thực tiễn quan trọng giúp cho Đảng ta hoạch định đường lối, chủ trương xây dựng, phát triển đất nước trong thời kỳ mới, hướng tới thực hiện thắng lợi mục tiêu đến giữa thế kỷ XXI, nước ta trở thành nước phát triển, theo định hướng xã hội chủ nghĩa.
Trên cơ sở kết hợp nhuần nhuyễn giữa nghiên cứu lý luận với tổng kết thực tiễn, định hướng nhiều chính sách quan trọng để phát triển đất nước giai đoạn mới. Hoạt động này được Đảng ta quán triệt và thực hiện trong toàn Đảng, các cấp, các ngành, không chỉ trong các kỳ đại hội mà được thực hiện ở mọi chủ trương, chính sách, quy định, nhất là những vấn đề mới, nhạy cảm. Trong thời kỳ đổi mới, các kỳ Đại hội Đảng ta đều nhấn mạnh yêu cầu nghiên cứu lý luận gắn với tổng kết thực tiễn và định hướng chính sách, đặc biệt là tổng kết những mô hình mới, cách làm sáng tạo từ địa phương, cơ sở để nhân rộng; tổng kết kinh nghiệm thế giới để bớt phải đi những bước mò mẫm, quanh co, rút ngắn các giai đoạn, thực hiện phát triển nhanh và bền vững. Đồng thời, Đảng ta xác định rõ chủ thể tổ chức và thực hiện công tác nghiên cứu lý luận tổng kết thực tiễn và hoạch định chính sách là các cấp ủy đảng, trong đó nòng cốt là các cơ quan tham mưu Trung ương, các cơ quan, đơn vị làm công tác nghiên cứu.
Dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng định hướng nhiều chính sách quan trọng để phát triển đất nước giai đoạn mới. Hoạt động này được thực hiện trên cơ sở thế giới quan, phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; sự quán triệt đầy đủ, sâu sắc các quan điểm khách quan, toàn diện, lịch sử - cụ thể, phát triển và thực tiễn. Qua đó, phát hiện, tìm tòi những chủ trương, nhiệm vụ, giải pháp đang xuất hiện có sức sống từ trong thực tiễn, từ những nhân tố mới của thực tiễn; những chủ trương, chính sách được thực tế khẳng định là đúng đắn, phù hợp hoặc cần tiếp tục đổi mới, bổ sung, phát triển; những yêu cầu đặt ra, nhận diện rõ khát vọng, tầm nhìn, định hướng và các giải pháp lớn, sát hợp với tình hình mới, đưa đất nước phát triển nhanh và bền vững hơn trong giai đoạn phát triển mới khi thế và lực đã ở tầm cao mới. Cụ thể, Dự thảo Báo cáo chính trị đã xác định hệ quan điểm chỉ đạo, đó là gắn kết chặt chẽ tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận với xây dựng và tổ chức thực hiện đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước. Theo đó, trên cơ sở kế thừa 12 định hướng phát triển đất nước giai đoạn 2021 - 2030 của Đại hội XIII, Dự thảo Báo cáo chính trị đã cụ thể hóa thành các định hướng chính sách phát triển đất nước giai đoạn 2026 - 2030. Đó là, chính sách về thể chế phát triển nhanh và bền vững đất nước; về đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế và đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa; chính sách về xây dựng, phát triển nền văn hóa và con người Việt Nam; chính sách về giáo dục và đào tạo, nguồn lực con người; chính sách về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; chính sách về quản lý, phát triển xã hội; chính sách về tài nguyên và môi trường; chính sách về quốc phòng, an ninh; chính sách về đối ngoại và hội nhập quốc tế; chính sách về dân chủ xã hội chủ nghĩa; chính sách về xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa; chính sách về xây dựng, chỉnh đốn Đảng.
Tóm tắt Dự thảo Báo cáo tổng kết một số vấn đề lý luận và thực tiễn về công cuộc đổi mới theo định hướng xã hội chủ nghĩa trong 40 năm qua ở Việt Nam, nhiều vấn đề lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh được Đảng ta nghiên cứu, vận dụng, bổ sung, phát triển, từ đó định hướng chính sách cho giai đoạn phát triển tiếp theo. Đó là lý luận về hình thái kinh tế - xã hội, về kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, về phát triển văn hóa, con Việt Nam, về Đảng cầm quyền, về bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa… Từ đó, định hướng chính sách cho kỷ nguyên phát triển mới của đất nước - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Đó là, chính sách về thể chế phát triển đất nước; chính sách về văn hóa và con người; chính sách về quốc phòng, an ninh; chính sách về đối ngoại; chính sách về xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị.
Đại hội XIV của Đảng là dấu mốc đặc biệt quan trọng trong tiến trình phát triển của dân tộc và đất nước; là mốc son mới trên con đường phát triển; có ý nghĩa định hướng tương lai; khơi dậy mạnh mẽ truyền thống, lòng yêu nước, tự hào dân tộc, tự tin, tự lực, tự cường, thể hiện đậm nét ý chí, khí phách và tinh hoa Việt Nam; khích lệ, cổ vũ, động viên toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta tiếp tục kiên định con đường đi lên chủ nghĩa xã hội. Đây cũng là giai đoạn thế giới sẽ xác lập trật tự mới; chúng ta phải gấp rút hoàn thành mục tiêu chiến lược Đại hội Đảng lần thứ XIII đã đặt ra, đó là 100 năm thành lập Đảng, là nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao và 100 thành lập nước, là nước phát triển, thu nhập cao. Từ ý nghĩa lịch sử đó, Dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIV phải là sự gắn kết nhuần nhuyễn giữa nghiên cứu lý luận với tổng kết thực tiễn và định hướng chính sách.
