Giao trách nhiệm 'hậu kiểm' cho chính quyền cấp xã là chủ trương phù hợp bởi đây là cấp nắm rõ từng khu vực, từng cá nhân, tổ chức có nhu cầu cải tạo, sửa chữa, xây dựng công trình.

Trong phiên thảo luận tổ và hội trường tại Kỳ họp thứ 10 (Quốc hội khóa 15) về dự án Luật Xây dựng (sửa đổi), nội dung miễn giấy phép xây dựng được các đại biểu Quốc hội và người dân hết sức ủng hộ, hy vọng chủ trương sớm triển khai trong thực tiễn. Theo đề xuất tại dự án Luật Xây dựng (sửa đổi) sẽ miễn giấy phép xây dựng với nhà ở riêng lẻ cấp 4, nhà dưới 7 tầng ở nông thôn; thời gian cấp giấy phép xây dựng giảm xuống còn 7 ngày.

Theo quy định hiện nay, thời gian thực hiện thủ tục cấp giấy phép xây dựng từ 15 đến 20 ngày. Tuy không dài, nhưng để hoàn chỉnh bộ hồ sơ, các thủ tục phụ liên quan không ít và mất nhiều thời gian đối với người thực hiện. Chưa kể việc hồ sơ xin cấp giấy phép bị trả lại để bổ sung nhiều lần dẫn tới phát sinh tiêu cực. Cũng chỉ vì chờ giấy phép xây dựng mà không ít công trình “đắp chiếu” hàng tháng không thể khởi công, làm ảnh hưởng đến kế hoạch, tiến độ chung. Do đó, việc Chính phủ trình Quốc hội xem xét, quyết định việc miễn giấy phép xây dựng được xem như bước đột phá thể chế về đầu tư xây dựng.

Tại phiên thảo luận, các đại biểu Quốc hội cho rằng, cần hiểu đúng về miễn giấy phép xây dựng không đồng nghĩa với bỏ quản lý nhà nước. Mà trái lại, các địa phương phải làm tốt hơn công tác quy hoạch cho từng khu vực, có quy định cụ thể, chi tiết như: chiều cao tối đa, khoảng cách từ cửa nhà đến vỉa hè, thậm chí màu sơn… Cùng với đó, việc nâng cao năng lực hoạt động của các cơ quan giám sát về xây dựng cấp xã để bảo đảm giảm “tiền kiểm” tăng “hậu kiểm”.

Điều đó hoàn toàn cần thiết. Bởi theo phản ánh, thời gian qua, dù việc cấp giấy phép xây dựng được thực hiện khá chặt chẽ nhưng trật tự xây dựng ở một số địa phương khá lộn xộn, tình trạng xây dựng không phép, sai phép, lấn chiếm vỉa hè, đất công, xây vượt tầng, thay đổi công năng… diễn ra ở nhiều nơi, xử lý vi phạm không triệt để.

Hải Phòng là đô thị lớn thứ 3 cả nước. Trong những năm qua, thành phố có tốc độ đô thị hóa nhanh, dân số cơ học tăng cao, nhu cầu về đất đai, nhà ở của người dân ngày một lớn. Trên địa bàn thành phố tiềm ẩn nhiều yếu tố phức tạp trong quản lý trật tự xây dựng. Đặc biệt là sau khi thực hiện việc hợp nhất tỉnh Hải Dương với thành phố Hải Phòng và tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, địa bàn cấp xã mở rộng, dân số tăng lên công tác quản lý trật tự xây dựng phát sinh nhiều phức tạp mới. Trong khi trước đây, công tác quản lý trật tự xây dựng được giao Đội Thanh tra xây dựng (thuộc Thanh tra Sở Xây dựng) thì nay nhiệm vụ này được phân cấp, chuyển chính quyền cấp xã.

Giao trách nhiệm “hậu kiểm” cho chính quyền cấp xã là chủ trương phù hợp bởi cấp xã là nơi gần dân nhất, nắm rõ từng khu vực, từng cá nhân, tổ chức có nhu cầu cải tạo, sửa chữa, xây dựng công trình. Với lợi thế sâu sát địa bàn, có tổ chức chính trị - xã hội bám sát từng ngõ, xóm được xem như “tai mắt” của chính quyền trong việc phát hiện sớm hành vi vi phạm về đất đai, trật tự xây dựng.

Thẳng thắn thừa nhận, sau hơn 4 tháng vận hành chính quyền địa phương 2 cấp, bộ máy chính quyền cấp xã đảm nhận nhiều nhiệm vụ chuyển giao từ cấp huyện. Trong khi đội ngũ cán bộ chuyên môn xây dựng rất mỏng, phần lớn là kiêm nhiệm, không có đủ lực lượng để thực hiện giám sát, phát hiện kịp thời vi phạm. Do đó, để nâng cao hiệu quả hoạt động “hậu kiểm” cần xây dựng cơ chế phân cấp, phân quyền rõ trách nhiệm của UBND cấp xã trong việc kiểm tra, phát hiện và xử lý vi phạm ngay từ giai đoạn đầu; nghiên cứu theo hướng tăng cường bố trí lực lượng hỗ trợ quản lý xây dựng ở cấp cơ sở để khâu “hậu kiểm” thực sự kịp thời và đạt hiệu quả, tránh tình trạng có cơ chế nhưng không đủ nguồn lực thực hiện “hậu kiểm”.

Khi Nhà nước tạo thủ tục thông thoáng, đồng nghĩa với việc mỗi người dân, doanh nghiệp khi xây dựng công trình, cần nghiêm túc chấp hành, xây dựng công trình theo đúng quy hoạch, tiêu chuẩn kỹ thuật, giữ gìn trật tự đô thị. Để giữ vững kỷ cương trật tự xây dựng, chính quyền địa phương tăng cường kiểm tra, giám sát, phát hiện sớm vi phạm vừa bảo đảm sự nghiêm minh trong công tác quản lý, vừa tạo thuận lợi người dân.