Thanh niên với việc thực hành tiết kiệm theo quan điểm của Tổng Bí thư Tô Lâm

Tiết kiệm và chống lãng phí không chỉ là những phẩm chất đạo đức truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam, mà còn giữ vai trò then chốt trong việc hiện thực hóa mục tiêu phát triển bền vững của quốc gia. Trong bối cảnh hiện tại, khi đất nước đang đứng trước nhiều thách thức đan xen với cơ hội mới, yêu cầu về thực hành tiết kiệm lại càng trở nên quan trọng và mang tính cấp bách hơn bao giờ hết.

Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định rằng tiết kiệm không chỉ là hành vi cá nhân mà còn là trách nhiệm xã hội. Người nhấn mạnh: “Tiết kiệm và chống lãng phí là hai thành tố gắn bó hữu cơ với nhau, là hai trụ cột để đi tới thịnh vượng, giàu có đối với cả phạm vi gia đình, đất nước và xã hội”[2] . Tiết kiệm được xem là một trong những giải pháp căn cơ để đất nước vượt qua mọi khó khăn, thách thức, đặc biệt trong bối cảnh tình hình quốc tế có nhiều biến động. Tổng Bí thư nhấn mạnh: “Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí là một trong những giải pháp căn cơ nhất để đất nước vượt qua mọi bão giông”[3]. Tổng Bí thư đề xuất việc xây dựng và duy trì “Ngày toàn dân thực hành tiết kiệm” nhằm thúc đẩy, lan tỏa phong trào toàn xã hội nêu cao ý thức thực hành tiết kiệm. Ông cũng nhấn mạnh việc đưa thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trở thành “tự giác”, “tự nguyện”, “cơm ăn nước uống, áo mặc hàng ngày” .

Thanh niên là lực lượng xã hội đông đảo, giàu năng lượng và đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong sự phát triển của đất nước. Theo Bộ Nội vụ (2023), Việt Nam hiện có gần 25 triệu thanh niên, chiếm khoảng 25% dân số cả nước. Không chỉ là lực lượng kế thừa, thanh niên còn là lực lượng trực tiếp tham gia xây dựng hiện tại và kiến tạo tương lai của dân tộc. Với sức trẻ, trí tuệ, tinh thần sáng tạo và khả năng thích ứng nhanh, mỗi hành động tiết kiệm của thanh niên dù nhỏ đều có thể lan tỏa mạnh mẽ và tạo ra hiệu ứng xã hội tích cực, góp phần hình thành nên một nền văn hóa tiết kiệm trong toàn dân. Đặc biệt, trong kỷ nguyên số, thanh niên là tầng lớp đi đầu trong tiếp cận, ứng dụng công nghệ, đổi mới phương thức lao động, học tập và tiêu dùng. Việc tận dụng công nghệ số để tiết kiệm thời gian, giảm thiểu chi phí vận hành, nâng cao năng suất và tối ưu hóa tài nguyên chính là biểu hiện cụ thể, thực chất của tinh thần tiết kiệm hiện đại. Hơn hết, thanh niên hôm nay là lãnh đạo của ngày mai. Nếu không thấm nhuần giá trị tiết kiệm ngay từ bây giờ, thì làm sao có thể đảm nhận tốt vai trò quản lý ngân sách, điều hành tài nguyên, hoạch định chính sách phát triển bền vững cho đất nước? Tiết kiệm vì thế không chỉ là một phẩm chất cá nhân, mà còn là tiêu chuẩn đánh giá năng lực, đạo đức và bản lĩnh chính trị của thế hệ trẻ.

Hiện nay, ngày càng nhiều thanh niên đã nhận thức rõ rằng thực hành tiết kiệm không chỉ là đức tính cá nhân mà còn là hành động thiết thực góp phần bảo vệ tương lai của chính mình và cộng đồng. Tinh thần tiết kiệm được thể hiện rõ qua việc lựa chọn lối sống tối giản, hạn chế tiêu dùng theo trào lưu, ưu tiên những sản phẩm bền vững và tiết kiệm năng lượng. Không ít bạn trẻ đã chuyển sang sử dụng phương tiện công cộng, xe đạp hoặc chia sẻ xe để giảm chi phí đi lại và giảm phát thải khí carbon. Trong lĩnh vực tài chính cá nhân, thanh niên ngày càng chủ động ứng dụng công nghệ như Money Lover, Finhay, Momo Saving… để lập kế hoạch chi tiêu, đầu tư thông minh và theo dõi dòng tiền hiệu quả. Nhiều bạn sinh viên lựa chọn học online từ các nền tảng mở như Coursera, Udemy, EDX… nhằm tiết kiệm học phí và thời gian. Trong khởi nghiệp, các mô hình như bTaskee (ứng dụng giúp việc theo giờ), ReLoop (tái chế bao bì), hay FoodMap (kết nối nông dân với người tiêu dùng) là ví dụ điển hình cho tinh thần “lean startup” sử dụng nguồn lực tối thiểu để tạo ra giá trị bền vững, phù hợp với định hướng tiết kiệm hiện đại mà Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh.

Thanh niên với những ý tưởng thực hành tiết kiệm (Ảnh: Internet)

Mặc dù có nhiều chuyển biến tích cực, song hiện nay vẫn tồn tại một bộ phận thanh niên có thói quen chi tiêu vượt quá khả năng thu nhập, dễ rơi vào bẫy nợ tín dụng tiêu dùng. Không ít bạn trẻ mua sắm trả góp điện thoại, xe máy đắt tiền, hoặc sử dụng thẻ tín dụng để chi tiêu không kiểm soát, dẫn đến áp lực tài chính và nợ xấu. Việc chạy theo các xu hướng thời trang xa xỉ, đi du lịch sang chảnh để “check-in” mạng xã hội đã khiến một bộ phận thanh niên mất phương hướng trong chi tiêu, đánh đổi giá trị thực tiễn lấy hình thức hào nhoáng. Nguyên nhân sâu xa nằm ở chỗ giáo dục tài chính trong nhà trường chưa được chú trọng. Nhiều bạn trẻ tốt nghiệp phổ thông, thậm chí đại học, vẫn chưa biết cách lập kế hoạch thu chi, phân biệt giữa chi tiêu cần thiết và lãng phí. Trong khi đó, các phong trào tiết kiệm dành riêng cho giới trẻ còn rời rạc, thiếu sức hút. Vai trò nêu gương của người lớn trong gia đình, cộng đồng và ảnh hưởng của truyền thông vẫn chưa đủ mạnh để khơi dậy một lối sống giản dị, tiết kiệm đúng như truyền thống văn hóa dân tộc và quan điểm của Tổng Bí thư Tô Lâm.

Để tinh thần thực hành tiết kiệm trở thành nét văn hóa thường trực trong thế hệ trẻ, cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp với sự tham gia của cả hệ thống chính trị, các tổ chức đoàn thể và chính thanh niên.

Một là, tăng cường giáo dục và truyền thông định hướng. Trước hết, cần đưa nội dung về tiết kiệm, quản lý tài chính cá nhân, tiêu dùng có trách nhiệm vào chương trình giáo dục phổ thông và đại học, lồng ghép trong các môn học kỹ năng sống, công dân toàn cầu, giáo dục đạo đức lối sống. Đồng thời, tận dụng sức mạnh của truyền thông hiện đại, đặc biệt là mạng xã hội như TikTok, Facebook, YouTube… để lan tỏa các thông điệp về tiết kiệm và chống lãng phí qua các chiến dịch truyền thông sáng tạo, gần gũi với giới trẻ.

Thứ hai, phát động các phong trào thi đua sôi nổi, thiết thực. Các phong trào như “Thanh niên tiết kiệm” cần được tổ chức sâu rộng, gắn với các hoạt động cụ thể trong học tập, lao động, sinh hoạt: tiết kiệm điện, nước, thời gian; tái sử dụng đồ vật; chia sẻ không gian, phương tiện... Song song đó, tổ chức các cuộc thi sáng tạo về tiết kiệm để khơi dậy ý tưởng, sáng kiến trong cộng đồng thanh niên về mô hình sản xuất xanh, ứng dụng công nghệ tiết kiệm năng lượng, phát triển kinh tế tuần hoàn.

Ba là, phát huy vai trò nêu gương và kịp thời khen thưởng. Cần chú trọng phát hiện và tôn vinh những tấm gương thanh niên tiêu biểu, có mô hình hay, hành động đẹp trong tiết kiệm từ sinh viên vượt khó học giỏi, bạn trẻ khởi nghiệp hiệu quả bằng mô hình tinh gọn, đến những người tiên phong trong tiêu dùng xanh, sống tối giản, giản dị. Đồng thời, có cơ chế khen thưởng, động viên kịp thời, khuyến khích việc nhân rộng mô hình hay, tạo động lực thi đua thực chất trong cộng đồng thanh niên cả nước.

Tiết kiệm và chống lãng phí là “hai trụ cột để đi tới thịnh vượng”, cần được thực hiện một cách tự giác, thường xuyên, trở thành nếp sống và văn hóa ứng xử của mỗi cá nhân, tổ chức trong xã hội. Thanh niên với vai trò là lực lượng đi đầu trong đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và bảo vệ môi trường cần thấm nhuần sâu sắc tinh thần tiết kiệm để trở thành những người kiến tạo tương lai có trách nhiệm. Khi tinh thần tiết kiệm trở thành phẩm chất tự nhiên trong mỗi bạn trẻ, đó chính là nền móng để xây dựng một xã hội văn minh, một đất nước phát triển bền vững và thịnh vượng đúng như khát vọng mà Đảng và Nhân dân ta đã xác định.