Tại sao phải thực hành tiết kiệm?
Trong một bài viết mới được công bố trước đây có tựa đề “Thực hành tiết kiệm”, Tổng Bí thư Tô Lâm nêu rõ, văn hóa Việt Nam luôn đề cao lối sống tiết kiệm, giản dị và việc thực hành tiết kiệm của người Việt đã được đúc kết thành ca dao, tục ngữ, truyền miệng từ đời này sang đời khác. Chủ tịch Hồ Chí Minh sau khi lãnh đạo Cách mạng tháng Tám thành công, đã đưa ra 6 vấn đề cấp bách. Trong đó, Người đặc biệt đề cao việc phát động phong trào tăng gia tiết kiệm để chống đói, xây dựng đất nước.
Dẫn lại những quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Tổng Bí thư khẳng định tiết kiệm là một nghệ thuật quan trọng của đời sống xã hội. Từ việc tiết kiệm sức lao động, tiết kiệm thời gian và phải tiết kiệm “tiền mồ hôi nước mắt để trả lương cho ta trong những thì giờ đó. Ai lười biếng tức là lừa gạt dân”.
Bước vào thời kỳ đổi mới, Đảng có nhiều chủ trương, ban hành nhiều Chỉ thị về vấn đề này. Thể chế hóa chủ trương của Đảng, Ủy ban Thường vụ Quốc hội khóa 10 đã ban hành Pháp lệnh về việc thực hành tiết kiệm, chống lãng phí năm 1998; được Quốc hội khóa XI nâng lên thành Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí năm 2005 và được Quốc hội khóa XIII sửa đổi, bổ sung.
Điều 56, Hiến pháp năm 2013 cũng hiến định: “Cơ quan, tổ chức, cá nhân phải thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, phòng, chống tham nhũng trong hoạt động kinh tế - xã hội và quản lý nhà nước”. Theo đó, hàng năm và theo giai đoạn, Chính phủ đều ban hành Chương trình tổng thể về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí.
Tổng Bí thư nhìn nhận tổ chức, cá nhân, nhất là cán bộ, đảng viên đã chú trọng thực hiện tiết kiệm chi thường xuyên, nâng cao vai trò của người đứng đầu trong thực hành tiết kiệm. Nhiều hội nghị được tổ chức theo hướng ngắn gọn, đơn giản. Tình trạng đất bị bỏ hoang, quy hoạch "treo" từng bước được khắc phục. Nhiều doanh nghiệp tăng cường quản lý các định mức liên quan đến chi phí sản xuất, nhất là các chi phí gián tiếp để hạ giá thành sản phẩm; cắt giảm chi phí sản xuất kinh doanh.
Đặc biệt, từ cuối năm 2024 đến nay, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã chỉ đạo cơ bản hoàn thành việc sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy các cơ quan Đảng, Chính phủ, Quốc hội, Mặt trận tổ quốc ở cấp Trung ương và địa phương; qua đó tinh giảm đầu mối, tiết kiệm chi phí, tạo điều kiện để thực hiện ngay chủ trương miễn giảm học phí cho học sinh.
Tổng Bí thư cho biết thực hiện chủ trương sáp nhập tỉnh, không tổ chức cấp huyện và sáp nhập cấp xã, giúp tiết kiệm chi thường xuyên của Ngân sách nhà nước giai đoạn 2025-2030 hơn 20.000 tỷ/năm; giai đoạn 2030 trở đi mỗi năm tiết kiệm trên 30.000 tỷ đồng.
Bên cạnh kết quả, Tổng Bí thư khẳng định việc thực hành tiết kiệm vẫn còn nhiều tồn tại. Chủ trương, chính sách tiết kiệm chưa thật sự phát huy hiệu quả; sự lãng phí, thất thoát tài sản, ngân sách Nhà nước đã và đang diễn ra trên phạm vi rộng gây nhiều hệ luỵ nghiêm trọng. Thực hành tiết kiệm chưa thành nề nếp thường xuyên; tiết kiệm chưa trở thành ý thức thường trực của một bộ phận cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức và nhân dân.
Lãng phí không chỉ tồn tại ở các cơ quan Nhà nước mà ngay trong hoạt động xã hội của người dân. Xu hướng sính dùng hàng ngoại, hàng xa xỉ, hàng hiệu, tặng quà biếu với giá trị lớn; tâm lý hưởng thụ của một bộ phận người dân, nhất là lớp trẻ, trong khi thu nhập bình quân của cả nước mới vượt qua ngưỡng thu nhập trung bình, năng suất lao động thấp...
Tổng Bí thư nhìn nhận đây là những biểu hiện đáng lo ngại của việc thực hành tiết kiệm. Một bộ phận không ít cán bộ, đảng viên, trong đó có cả người đứng đầu, thiếu tinh thần trách nhiệm, thích hưởng thụ, thích vật chất, gây thất thoát kinh phí, tài sản, lãng phí trong tiêu dùng, sự dụng công quỹ cho chi tiêu cá nhân, nhóm lợi ích.
Hiện nay, đất nước ta đang chuẩn bị bước vào một kỷ nguyên phát triển mới với mục tiêu tăng trưởng trung bình 2 con số mỗi năm. Đây là một mục tiêu rất lớn thể hiện rõ quyết tâm của Đảng để đưa đất nước phát triển giàu có, thịnh vượng; đời sống của nhân dân được nâng cao hơn. Do đó, thực hành tiết kiệm được xác định là giải pháp căn cơ nhất để tận dụng, phát huy tối đa các nguồn lực hiện có, tranh thủ những thời cơ, thuận lợi mà bối cảnh quốc tế, khu vực mang lại. Đây là một định hướng rất đúng đắn, kịp thời.
Trách nhiệm của cán bộ, đảng viên trong xây dựng “văn hóa tiết kiệm”
Trong bài viết “Thực hành tiết kiệm” Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định mọi công dân và các cơ quan, đơn vị, tổ chức, doanh nghiệp cần có kế hoạch cụ thể, thực hiện việc thu - chi hợp lý. Cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý phải gương mẫu, vận động gia đình, nhân dân tích cực tham gia. Mọi ngành, nghề đẩy mạnh sản xuất, kinh doanh, nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả lao động sản xuất, hạn chế tới mức thấp nhất sự lãng phí cả về thời gian, tiền bạc, của cải, sức lực.
Đặc biệt, Tổng Bí thư yêu cầu thực hành tiết kiệm, chống lãng phí phải trở thành văn hóa “tự giác”, “tự nguyện”, “cơm ăn nước uống, áo mặc hàng ngày”. Như vậy, “văn hóa tiết kiệm” được hiểu là tiết kiệm trở thành một thói quen, thành nếp nghĩ, nếp sống hàng ngày; thành một việc làm thường xuyên, tự giác, có ý thức, thành xu hướng, phong trào được nhiều người thực hiện.
Để xây dựng “văn hóa tiết kiệm”, trước hết mỗi cán bộ, đảng viên phải luôn có ý thức sử dụng tiết kiệm thời gian, tiền bạc và các nguồn lực phục vụ cho công việc. Các cơ quan báo chí, truyền thông tích cực tuyên truyền, lan tỏa văn hóa tiết kiệm, phòng, chống lãng phí trong toàn xã hội; lên tiếng phê phán những hành vi, những biểu hiện lãng phí, đồng thời lan tỏa, biểu dương kịp thời những gương người tốt, việc tốt trong thực hành “văn hóa tiết kiệm”. Ða dạng hóa các hình thức thông tin, tuyên truyền, tận dụng công nghệ truyền thông mới để việc đưa tin, bài về tiết kiệm, phòng, chống lãng phí không chỉ kịp thời, chính xác mà còn sinh động, hấp dẫn công chúng. Ngoài ra, cũng cần xây dựng môi trường xã hội khuyến khích lối sống tiết kiệm. Các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp nên thiết lập các quy tắc rõ ràng để khuyến khích các thành viên của mình thực hành tiết kiệm trong sử dụng thời gian, tài sản công, tài nguyên, năng lượng… Có cơ chế kiểm tra, giám sát, xử lý những hành vi lãng phí tài sản để tiết kiệm vừa là tự nguyện, tự giác, vừa là ý thức chấp hành các quy định, pháp luật của cơ quan, đơn vị, của Nhà nước.
Như vậy, thực hành tiết kiệm là một trong những giải pháp căn cơ, hiệu quả, có mối quan hệ mật thiết với chống lãng phí để giúp cho đất nước tận dụng và phát huy tối đa các nguồn lực. Xây dựng “văn hóa tiết kiệm” là giải pháp lâu dài, bền vững từ bên trong giúp cho thực hành tiết kiệm trở thành thường xuyên, tự giác đối với mỗi cán bộ, đảng viên.
