Ngày 26/10/2025 của Bộ Chính trị ban hành Chỉ thị 53-CT/TW về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với việc thực hiện trách nhiệm giải trình của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong hoạt động công vụ, coi đây là nhiệm vụ hệ trọng nhằm làm trong sạch đội ngũ, hiện đại hóa quản trị nhà nước và củng cố niềm tin của nhân dân.

Nội dung trọng tâm của Chỉ thị như sau:

1) Tăng cường tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức, trách nhiệm và xây dựng văn hoá giải trình. Theo đó, các cấp ủy, tổ chức đảng phải tổ chức quán triệt sâu sắc về ý nghĩa, vai trò và yêu cầu của trách nhiệm giải trình trong hoạt động công vụ. Trách nhiệm giải trình không chỉ là yêu cầu pháp lý mà còn là chuẩn mực đạo đức của cán bộ, đảng viên, là phương thức kiểm soát quyền lực và phòng ngừa tham nhũng. Người đứng đầu phải trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo và thực hiện nghiêm trách nhiệm giải trình, trở thành tấm gương trong lời nói và hành động. Chỉ thị nhấn mạnh việc gắn trách nhiệm giải trình với trách nhiệm nêu gương, tự phê bình, phê bình trong sinh hoạt đảng, từ đó hình thành văn hóa giải trình trong hệ thống chính trị và lan tỏa trong xã hội. Thực hiện trách nhiệm giải trình được xác định là một tiêu chí bắt buộc trong đánh giá tổ chức đảng, cơ quan, đơn vị và cán bộ, đảng viên hằng năm. Những biểu hiện né tránh, đùn đẩy trách nhiệm, giải trình không kịp thời, không trung thực đều phải được nhận diện và xử lý nghiêm.

2) Rà soát, hoàn thiện thể chế, pháp luật về thực hiện trách nhiệm giải trình. Chỉ thị yêu cầu rà soát toàn diện các văn bản pháp luật và quy định liên quan, nhằm bảo đảm đồng bộ, thống nhất và khả thi. Những lĩnh vực cần sửa đổi, bổ sung được chỉ rõ, bao gồm phòng chống tham nhũng, tư pháp, khiếu nại tố cáo, tiếp công dân, đất đai, môi trường, đầu tư, xây dựng, tài chính công, tài sản công… Đây là những lĩnh vực dễ phát sinh tiêu cực, nên yêu cầu giải trình phải được quy định rõ ràng, chặt chẽ. Chỉ thị yêu cầu bảo đảm quyền tiếp cận thông tin và quyền yêu cầu giải trình của người dân, doanh nghiệp và báo chí. Một nhiệm vụ nổi bật là nghiên cứu, xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả thực hiện trách nhiệm giải trình theo từng ngành, từng lĩnh vực, gắn với mức độ hài lòng của người dân và doanh nghiệp. Đồng thời, hệ thống quy định về kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán cũng phải được rà soát, sửa đổi để bảo đảm tính nghiêm minh, hiệu lực và khả thi. Chỉ thị giao nghiên cứu ban hành Quy định của Đảng về thực hiện trách nhiệm giải trình nhằm thống nhất yêu cầu giải trình trong toàn Đảng và hệ thống chính trị.

3) Nâng cao chất lượng, tạo chuyển biến rõ rệt trong thực hiện trách nhiệm giải trình gắn với kiểm soát quyền lực. Chỉ thị yêu cầu tăng cường công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình trong các lĩnh vực có tác động lớn đến quyền lợi của người dân và doanh nghiệp, đồng thời dễ phát sinh tiêu cực như công tác cán bộ, xây dựng chính sách – pháp luật, cải cách thủ tục hành chính, tư pháp, đất đai, môi trường, quy hoạch, xây dựng, quản lý tài chính và tài sản công. Các cơ quan, đơn vị phải chủ động rà soát và hoàn thiện quy chế nội bộ để xác định rõ trách nhiệm cá nhân, thời hạn giải trình và cơ chế giải trình cụ thể. Mọi phản ánh, kiến nghị của người dân và doanh nghiệp phải được tiếp nhận, làm rõ và giải quyết kịp thời; tăng cường đối thoại trực tiếp để giải quyết ngay từ cơ sở, giảm thiểu khiếu nại kéo dài hoặc vượt cấp. Chỉ thị yêu cầu xử lý nghiêm các trường hợp lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong thực hiện công vụ, đặc biệt trong những lĩnh vực dễ xảy ra tiêu cực nêu trên.

4) Tăng cường kiểm tra, giám sát, thanh tra việc thực hiện trách nhiệm giải trình. Chỉ thị yêu cầu đưa nội dung kiểm tra trách nhiệm giải trình vào chương trình kiểm tra, giám sát hằng năm của cấp ủy và Ủy ban kiểm tra các cấp. Cơ quan thanh tra, kiểm toán cần tăng cường thanh tra chuyên đề, kịp thời phát hiện, xử lý vi phạm. Những hành vi né tránh, đùn đẩy trách nhiệm, chậm giải trình, giải trình thiếu trung thực phải bị xử lý nghiêm theo quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước. Việc giám sát cũng phải gắn với theo dõi và đôn đốc thực hiện các kiến nghị, kết luận sau giải trình, bảo đảm cam kết giải trình được thực hiện thực chất, không chỉ dừng ở hình thức.

5) Phát huy vai trò giám sát của cơ quan và đại biểu dân cử, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội và báo chí. Hoạt động chất vấn, trả lời chất vấn và giải trình tại Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp phải tiếp tục đổi mới theo hướng thẳng thắn, khách quan và hiệu lực hơn. Chỉ thị yêu cầu hoàn thiện cơ chế để nhân dân phản ánh, kiến nghị và giám sát hoạt động giải trình; tạo điều kiện thuận lợi để người dân tham gia phát hiện sai phạm và theo dõi việc khắc phục. Báo chí được xác định là một chủ thể quan trọng, có chức năng giám sát, phản ánh, lan tỏa thông tin và góp phần nâng cao chất lượng giải trình của cơ quan công quyền.

6) Gắn với quá trình hiện đại hóa nền hành chính, Chỉ thị đặc biệt nhấn mạnh đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong thực hiện trách nhiệm giải trình. Một nhiệm vụ trọng tâm là xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về trách nhiệm giải trình, được kết nối, liên thông giữa các cấp, giúp theo dõi, đánh giá và giám sát thống nhất. Đồng thời, cần xây dựng cổng thông tin điện tử chuyên biệt để tiếp nhận và trả lời yêu cầu giải trình của người dân và doanh nghiệp, cung cấp thông tin kịp thời về những chính sách, quyết định mới và các vấn đề mà dư luận xã hội quan tâm. Công nghệ thông tin là công cụ quan trọng để bảo đảm minh bạch, giảm tiếp xúc trung gian và hạn chế tiêu cực, từ đó nâng cao hiệu quả giải trình.

7) Về tổ chức thực hiện, với sự phân công nhiệm vụ cụ thể: các tỉnh ủy, thành ủy và đảng ủy trực thuộc Trung ương phải xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện nghiêm túc; Đảng ủy Quốc hội và Đảng ủy Chính phủ rà soát, sửa đổi, bổ sung pháp luật liên quan; Ban Tuyên giáo Trung ương và Ban Dân vận Trung ương tăng cường tuyên truyền; Ban Tổ chức Trung ương hướng dẫn đưa tiêu chí giải trình vào đánh giá cán bộ; Ủy ban Kiểm tra Trung ương rà soát quy định kiểm tra, giám sát; Ban Nội chính Trung ương nghiên cứu, tham mưu ban hành Quy định của Đảng về trách nhiệm giải trình và theo dõi chung việc thực hiện Chỉ thị.

Tóm lại, Chỉ thị số 53-CT/TW là văn bản quan trọng nhằm nâng cao trách nhiệm giải trình trong hoạt động công vụ, tạo cơ chế kiểm soát quyền lực hiệu quả, tăng cường liêm chính công vụ, thúc đẩy cải cách hành chính, củng cố niềm tin của nhân dân. Việc triển khai nghiêm túc Chỉ thị đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ, quyết tâm cao của toàn hệ thống chính trị, nhất là vai trò nêu gương và tinh thần trách nhiệm của người đứng đầu.