Nửa thế kỷ trước, Chiến tranh Việt Nam kết thúc, để lại thiệt hại vô cùng lớn cho cả hai miền Nam, Bắc Việt Nam và Mỹ. Nhưng trong giai đoạn diễn ra chiến tranh Việt Nam, một số quốc gia tham chiến như Hàn Quốc, Thái Lan có sự phát triển kinh tế vượt bậc

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, ngoài Mỹ, một số nước đồng minh Hoa Kỳ cũng điều quân tham chiến. Vào lúc cao điểm có 50.003 quân Hàn Quốc, 11.586 từ Thái Lan, 7.672 đến từ Úc, 2.061 từ Philippines và 552 đến từ New Zealand.

Tháng 8/1964, lính Hàn Quốc bắt đầu được triển khai ở miền Nam Việt Nam và đến tháng 02/1972 thì bắt đầu rút quân về nước.

Đến tháng 6/1966, có 21.000 lính Hàn Quốc tại Việt Nam. Ngày 19/3/1966, Quốc hội Hàn Quốc bỏ phiếu tăng thêm 20.000 quân nữa cho chiến trường Việt Nam. 

Đến cuối năm 1969, có 47.800 binh lính Hàn Quốc đánh thuê cho Mỹ, con số này cuối cùng tăng lên trên 50.000 người như đã nêu ở trên. 

Chiến tranh Việt Nam đi vào lịch sử thế giới là cuộc chiến tranh ác liệt và kéo dài nhất, nhưng cũng trong cùng thời kỳ này, một số quốc gia đã chứng kiến cú nhảy vọt kinh tế đáng kinh ngạc.

Sự trỗi dậy kinh tế thần kỳ của Hàn Quốc, thường được gọi là “Kỳ tích sông Hàn”, là một trong những câu chuyện thành công ấn tượng nhất của thế kỷ XX.

Từ một quốc gia bị tàn phá bởi Chiến tranh Triều Tiên, nghèo đói và phụ thuộc vào viện trợ nước ngoài, đến nay, Hàn Quốc đã vươn mình trở thành một cường quốc kinh tế toàn cầu, đứng hàng đầu trong các ngành công nghiệp như điện tử, ô tô và công nghệ thông tin.

Tuy chưa chứng minh được một cách thực sự rõ ràng mối quan hệ nhân quả giữa chiến tranh Việt Nam và sự tăng trưởng thần kỳ của kinh tế Hàn Quốc, nhưng có những dấu hiệu cho thấy có tồn tại sự liên quan giữa hai điều này.

Ước tính lợi nhuận tài chính từ chiến tranh Việt Nam chiếm 7-8% GDP của Hàn Quốc trong giai đoạn 1966-1969. GDP của Hàn Quốc đã tăng gấp bốn lần, từ 2,7 tỷ USD năm 1963 lên 10,73 tỷ USD năm 1973, theo nghiên cứu đăng tải năm 2013 từ Viện Nghiên cứu Chính sách Asan (Hàn Quốc).

Vào đầu những năm 1960, Hàn Quốc vẫn là một quốc gia nông nghiệp lạc hậu với cơ sở hạ tầng yếu kém và nguồn vốn hạn chế.

Chính phủ dưới thời Tổng thống Park Chung-hee đã khởi xướng một loạt kế hoạch phát triển kinh tế 5 năm, tập trung vào công nghiệp hóa định hướng xuất khẩu. Tuy nhiên, để thực hiện những tham vọng này, Hàn Quốc cần nguồn vốn đầu tư, thị trường xuất khẩu và kinh nghiệm trong các ngành công nghiệp hiện đại.

Quân đội Hàn Quốc tại miền Nam Việt Nam (Ảnh tư liệu)

Chính trong bối cảnh này, Chiến tranh Việt Nam mang đến những cơ hội lớn cho Hàn Quốc.

Một trong những tác động trực tiếp và đáng kể nhất của Chiến tranh Việt Nam đối với kinh tế Hàn Quốc là sự tham gia của quân đội nước này vào cuộc chiến.

Hàn Quốc đã điều hơn 50.000 binh sĩ sang Việt Nam, trở thành lực lượng nước ngoài lớn thứ hai sau Mỹ tham chiến tại miền Nam Việt Nam.

Dòng vốn ngoại tệ từ các hoạt động quân sự này đã giúp cải thiện cán cân thanh toán của Hàn Quốc và cung cấp nguồn vốn cần thiết cho các nỗ lực công nghiệp hóa trong nước.

Doanh thu từ cuộc xung đột chiếm 40% tổng thu nhập ngoại hối của Hàn Quốc, và từ năm 1965 đến năm 1972, nước này đã kiếm được 1 tỷ đô la Mỹ và nhận được 2,7 tỷ đô la Mỹ dưới dạng các khoản vay nước ngoài cũng như các những lợi ích khác .

Sự hiện diện quân sự ấy không chỉ mang lại nguồn ngoại tệ đáng kể cho Hàn Quốc thông qua các khoản thanh toán từ chính phủ Mỹ để trang trải chi phí cho quân đội Hàn Quốc, mà còn tạo ra cơ hội cho các công ty Hàn Quốc tham gia các hoạt động hỗ trợ hậu cần và xây dựng tại Việt Nam.

Các công ty xây dựng Hàn Quốc, điển hình là Hyundai và Hanjin, đã giành được các hợp đồng béo bở để xây dựng đường sá, cầu cống, căn cứ quân sự và các công trình hạ tầng khác ở miền Nam Việt Nam.

Khi xây dựng nhà ở quân sự ở Việt Nam, các kỹ sư của Hyundai đã bắt đầu làm việc với nhiều loại thiết bị hạng nặng hơn, làm chủ các tiêu chuẩn kỹ thuật quốc tế liên quan đến việc sử dụng các loại máy này.

Với những lợi thế, cơ hội và yêu cầu đó, Hyundai không chỉ đạt được sự học hỏi và nâng cấp công nghệ vượt bậc ở Việt Nam, họ còn thu được lợi nhuận khổng lồ và tích lũy được vốn tài chính đáng kể — phần lớn số vốn này, một lần nữa, lại được tái đầu tư vào các dự án ở Hàn Quốc, chẳng hạn như việc xây dựng đường băng ở Osan, theo nghiên cứu năm 2014 của Giáo sư Jim Glassman từ Đại học British Columbia (Canada) và Giáo sư Choi Young-jin từ Đại học Quốc gia Seoul (Hàn Quốc).

Đối với Hanjin - một trong những tập đoàn lớn nhất Hàn Quốc, công ty mẹ của Korean Air - họ đã tìm thấy một thị trường vững chắc cho các dịch vụ của mình. Công ty đã ký kết các hợp đồng trị giá 116 triệu đô la với quân đội Mỹ từ năm 1966 đến năm 1971, chiếm khoảng 11,5% tổng thu nhập của Hàn Quốc từ cuộc chiến, theo nghiên cứu năm 2019 của Đại học Duke (Mỹ).

Sau cuộc chiến, Hanjin đã bắt đầu hoạt động kinh doanh vận tải container, tận dụng lợi nhuận và các mối quan hệ có được thông qua quân đội Mỹ.

Thành phố Seoul hiện nay (Ảnh Internet)

Cựu Đại sứ Slovakia tại Hàn Quốc Milan Lajčiak trong một nghiên cứu năm 2016 có tên Mô hình Phát triển của Hàn Quốc chỉ ra kinh nghiệm của các công ty xây dựng Hàn Quốc tại miền Nam Việt Nam đã mở đường cho việc thâm nhập thị trường Trung Đông vào giữa những năm 1970 và sau đó.

Chính phủ Hàn Quốc đã đưa ra các biện pháp thúc đẩy việc xâm nhập Trung Đông vào năm 1975 để hỗ trợ các công ty xây dựng Hàn Quốc. Những động thái đó đã trở thành động lực cho tăng trưởng kinh tế của quốc gia Đông Á này, theo ông Lajčiak.

Chiến tranh Việt Nam, bên cạnh đó, cũng gián tiếp thúc đẩy sự phát triển của một số ngành công nghiệp trong nước. Nhu cầu về hàng hóa và dịch vụ phục vụ cho quân đội Hàn Quốc và lực lượng đồng minh tại Việt Nam đã tạo ra một thị trường mới cho các nhà sản xuất Hàn Quốc.

Các ngành công nghiệp như dệt may, thực phẩm chế biến và sản xuất hàng tiêu dùng đã chứng kiến sự gia tăng nhu cầu, thúc đẩy sản xuất và tạo ra việc làm. Mặc dù quy mô không lớn bằng các khoản thanh toán trực tiếp, nhưng sự kích thích này đã góp phần vào tăng trưởng kinh tế chung.

Kim chi - món ăn "quốc hồn, quốc túy" của Hàn Quốc, lần đầu được xuất khẩu quy mô lớn là đến những người lính Đại Hàn tham chiến tại Việt Nam vào những năm 1960 đến 1970.

Trong giai đoạn từ 1960 đến 1970, xuất khẩu của Hàn Quốc đã tăng gấp 26 lần. Dù viện trợ quân sự và kinh tế đóng vai trò then chốt, những cơ hội thị trường mới cũng quan trọng không kém, khi doanh thu từ xuất khẩu thương mại và dịch vụ tại miền Nam Việt Nam đã đạt tới 745 triệu đô la Mỹ vào năm 1967 .

Mặc dù không phải là yếu tố quyết định và trực tiếp, nhưng những cơ hội từ Chiến tranh Việt Nam đã góp phần quan trọng vào giai đoạn đầu của quá trình phát triển kinh tế thần kỳ của Hàn Quốc, giúp nước này có thêm nguồn lực và kinh nghiệm để hiện thực hóa các mục tiêu công nghiệp hóa và vươn lên trở thành một cường quốc kinh tế trong suốt nhiều thập kỷ sau.

Ngoài lợi ích kinh tế, sự tham gia của Hàn Quốc vào cuộc chiến cùng với các quốc gia đồng minh khác đã đưa Hàn Quốc lần đầu tiên kể từ khi thành lập trở thành một nhân tố khu vực trên trường quốc tế.

Hoạt động ngoại giao của Hàn Quốc từ đó nhanh chóng mở rộng, vượt ra ngoài viện trợ quân sự và kinh tế thông thường để bao gồm cả an ninh và thương mại quốc tế.